وضعیت آرایه‌شناختی جنس Arenaria در مفهوم وسیع در ایران

نوع مقاله : سیستماتیک و تنوع زیستی گیاهان

نویسنده

استادیار پژوهش بخش تحقیقات رستنی‌ها، مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.22092/bot.j.iran.2024.366126.1389

چکیده

جنس Arenaria در مفهوم وسیع، بزرگ‌ترین جنس طایفه Alsineae است که از لحاظ ریخت‌شناسی دارای پیچیدگی‌‌های فراوانی است. گونه‌های متعدد و انحصاری از این جنس در غرب آسیا به ویژه در ایران و ترکیه پراکنش دارند. با مطالعات مولکولی مشخص شده است که این جنس تک‌تبار نبوده و گونه‌های آن را می‌توان به عنوان دو جنس تک‌تبار جداگانه طبقه‌بندی کرد. بنابراین، تعداد زیادی از آرایه‌هایی که قبلا تحت عنوان گونه‌هایی از جنس Arenaria طبقه‌بندی می‌شدند، اکنون به جنس Eremogone منتقل گردیده‌اند و بر این اساس، این دو جنس متعلق به دو طایفه‌ Arenarieae و Eremogoneae (میخکیان) هستند. در حال حاضر، از 21 آرایه مربوط به این دو جنس که در ایران می‌رویند، پنج گونه جزو Arenaria و 16 گونه جزو Eremogone است که از این میان، دو گونه Arenaria و پنج گونه Eremogone انحصاری ایران هستند. در مقاله حاضر، فهرست این گونه‌ها، کلید شناسایی جنس‌های متعلق به دو طایفه مذکور به همراه کلید گونه‌های موجود در هر دو جنس و نیز پراکندگی گونه‌ها در ایران آورده شده است. گونه Arenaria yazdiana به عنوان گونه‌ای انحصاری از کوه‌های مرکزی ایران به تازگی معرفی ‌شده است. با توجه به شباهت ریخت‌شناختی بسیار زیاد این گونه با دو گونه دیگر جنس Eremogone یعنی E. persica و E. insignis، در اینجا ترکیب جدید Eremogone yazdiana برای آن پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Fadaie, F. 2013 Three new species and a key to the species of the genus Arenaria L. (Caryophyllaceae) in Iran. Iranian Journal of Botany 19(1): 32–39.
Fadaie, F. 2023. Arenaria L. Pp. 6–63. In: Assadi, M. & Maassoumi, A. (eds), Flora of Iran 168. Research Institute of Forests and Rangelands. Tehran.
Fadaie, F., Sheidai, M. & Assadi, M. 2010. A new species of the genus Arenaria L. (Caryophyllaceae) from Iran. Iranian Journal of Botany 16(2): 218–220.
Ghahremaninejad, F., Rostami Ghadi, Z., Assadi, M. & Nejad Falatoury, A. 2019. A new species of Bufonia L. (Caryophyllaceae) from the Kordestan province (Iran). Adansonia 41(1): 177–182. DOI: 10.5252/adansonia2019v41a13.
Harbaugh, D.T., Nepokroeff, M., Rabeler, R.K., McNeill, J., Zimmer, E.A. & Wagner, W.L. 2010. A new lineage-based tribal classification of the family Caryophyllaceae. International Journal of Plant Sciences 171(2): 185–198. DOI: 10.1086/648993.
Lazkov, G.A. 2003. A new species of Arenaria (Caryophyllaceae) from Iran. Botanicheskii Zhurnal 88(7): 94–96 (In Russian).
Lazkov, G.A. & Sennikov, A.N. 2020. Arenaria kandavanensis is a synonym of A. fursei and belongs in Eremogone (Caryophyllaceae). Annales Botanici Fennici 57: 185–190.
Mahmoodi, M. & Nejad Falatoury, A. 2017. Allochrusa lutea (Caryophylloideae, Caryophyllaceae) a new species from Iran. Phytotaxa 277(2): 191–198. DOI: 10.11646/phytotaxa.277.2.6.
McNeill, J. 1962. Taxonomic studies in the Alsinoideae. I. Generic and infra-generic groups. Notes from the Royal Botanic Garden, Edinburgh 24: 79–155.
McNeill, J. 1967. Arenaria L. Pp. 17–38. In: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 2. Edinburgh University Press. Edinburgh.
Nejad Falatoury, A. & Assadi, M. 2018. Gypsophila hispida, A New record for flora of Iran. Nova Biologica Reperta 5(3): 327–333. DOI: 10.29252/nbr.5.3.329.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2015. A new species of Gypsophila (Caryophyllaceae) from Iran. Phytotaxa 222(4): 276–282. DOI: 10.11646/phytotaxa.222.4.5.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016a. Gypsophila yazdiana (Caryophyllaceae), a new species from Iran. Novon 24(4): 347–351. DOI: 10.3417/2015014.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016b. Gypsophila pseudopallida, a new species, and Gypsophila transcaucasica a new record of sect. Paniculaeformes from the North West of Iran. Phyton-Annales Rei Botanicae 56(1): 1–13. DOI: 10.12905/0380.phyton56(1)2016-0001.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016c. New species and new synonymy in the genus Gypsophila L. subgenus Pseudosaponaria Williams (Caryophyllaceae). Adansonia 38(2): 257–265. DOI: 10.5252/a2016n2a9.
Nejad Falatoury, A., Ghahremaninejad, F. & Assadi, M. 2017. Palynological study of the genus Gypsophila in Iran. Rostaniha 18(1): 16–32 (In Persian). DOI: 10.22092/BOTANY.2017.113228.
Pahlevani, A. & Nejad Falatoury, A. 2024. Rediscover of the Iranian endemic alpine Arenaria bulica after 139 years and note of the related species (Caryophyllaceae). Phytotaxa 646(1): 47–57. DOI: 10.11646/PHYTOTAXA.646.1.3.
POWO. 2024. Plants of the World Online. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet. http://www.plantsoftheworldonline.org [Retrieved 23 May 2024].
Rabeler, R.K. & Wagner, W.L. 2015. Eremogone (Caryophyllaceae): new combinations for Old World species. PhytoKeys 50: 35–42.
Rechinger, K.H. 1988. Arenaria L. Pp. 6–28. In: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica 163. Akademische Druck- und Verlagsanstalt. Graz.
Sadeghian, S., Zarre, S., Heubl, G. & Rabeller, R.K. 2015. Molecular phylogenetic analysis of Arenaria (Caryophyllaceae: tribe Arenarieae) and its allies inferred from nuclear DNA internal transcribed spacer and plastid DNA rps16 sequences. Botanical Journal of the Linnean Society 178: 648–669.
Schischkin, B.K. 1936. Caryophyllaceae. Pp. 398-414. In: Komarov, V.L. (ed.), Flora of the U.S.S.R. 6. Izdatel'stvo Akademii Nauk SSSR. Moskva, Leningrad.
Sennikov, A.N. & Lazkov, G.A. 2020. Taxonomic revision of two Iranian Arenaria endemics reveals further synonyms in Eremogone (Caryophyllaceae). Annales Botanici Fennici 57(4–6): 223–226.
Thiers, B.M. 2024+ [continuously updated]. Index herbariorum: a global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden’s virtual herbarium. Published at https://sweetgum.nybg.org/science/ih [Accessed 25 May 2024].
Zhengyi, W., Zhou, L. & Wagner, W. 2001. Arenaria L. Pp. 40–66. In: Flora of China Editorial Committee (ed.), Flora of China 6 (Caryophyllaceae through Lardizabalaceae). Science Press & Missouri Botanical Garden Press. Beijing and St. Louis.
Zhou, L.H. 1996. On the geographical distribution of Arenaria L. Acta Phytotaxonomica Sinica 3: 229–241.