رفع برخی ابهامات با استفاده از صفات ریزریخت‌شناسی در برخی گونه‌های Campanula در شمال و شمال‌‌غرب ایران

نوع مقاله : سیستماتیک و تنوع زیستی گیاهان

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زیست‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زیست‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه زیست‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 استاد پژوهش مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، صندوق پستی 116-13185، تهران، ایران

10.22092/bot.j.iran.2022.360562.1334

چکیده

در این پژوهش، گلپوش خارجی (کاسبرگ) 14 گونه از جنس Campanula (گل‌استکانیان) با میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) در شمال و شمال‌‌غرب ایران مورد مطالعات ریزریخت‌شناسی قرار گرفت. در مشاهدات مورد نظر، گلپوش‌ها از نظر وضعیت، شکل و تراکم کرک‌ها و همچنین الگوی اپیدرمی گلپوش بررسی و جدول صفات تهیه گردید. همچنین، گونه‌ها از نظر وضعیت کرک به دو گروه کرک‌آلود و بدون کرک و در رابطه با تنوع کرک به پنج گروه ستاره‌ای (stellate)، خمیده و زبر (strigose)، کرک بلند (villouse)، مجعد (crispate) و قلابی (hooked) و نیز براساس الگوی اپیدرمی گلپوش به پنج گروه مخطط (striate)، چروکیده (rugose)، فنجانی شکل (cup-shaped)، دارای برجستگی (papillate) و مخطط دارای برجستگی (striate-papillate)  دسته‌بندی شدند. طبق نتایج به دست آمده در این بررسی، کمپلکس گونه‌ای C. reuteriana و C. propinqua تفاوت‌هایی را از نظر نوع کرک گلپوش و الگوی اپیدرمی گلپوش نشان دادند. همچنین در مطالعات ریزریخت‌شناسی الگوی اپیدرمی گلپوش، جدایی کمپلکس گونه‌ای C. trachelium از C. latifolia براساس نتایج به دست آمده در این تحقیق تایید می‌شود. به طورکلی، مطالعه حاضر نشان داد که گونه‌ها با صفات ریزریخت‌شناسی ‌‌خود مشخص و متمایز می‌شوند.
 
 

کلیدواژه‌ها


Aedo, C. 2017. Taxonomic revision of Geranium sect. Ruberta and Unguiculata (Geraniaceae). Annals of the Missouri Botanical Garden 102: 409–465.
Aghabeygi, F. & Jalilian, N. 2010. Campanula, Flora of Iran. Institute of Forests and Rangelands. No. 66, pp. 1–75.
Akcin, T.A. 2009. Seed coat morphology of some Turkish Campanula (Campanulaceae) species and its systematics implications. Biologia 64: 1089–1094.
Alcitepe, E. 2010. Studies on seed morphology of Campanula L. section Quinqueloculares (Boiss.) Phitos (Campanulaceae) in Turkey. Pakistan Journal of Botany 42: 1075–1082.
Antonelli, A. 2008. Higher-level phylogeny and evolutionary trends in Campanulaceae subfam. Lobelioideae: molecular signal overshadows morphology. Molecular Phylogenetic and Evolution 46: 1–18.
Bogdanovic´, S., Brullo, S., Resˇetnik, I., S ˇ atovic´, Z. & Liber, Z. 2014. Campanula teutana, a new isophyllous Campanula (Campanulaceae) from the Adriatic region. Phytotaxa 162: 1–17.
Boissier, E. 1875. Cmpanula. Flora Orientalis, Vol. 3. Genevae et Basileae.
Cellinese, N., Smith, S.A., Edwards, E.J., Kim, S.-T. Haberle, R.C, Avramakis, M. & Donoghue, M.J. 2009. Historical biogeography of the endemic Campanulaceae of Crete. Journal of Biogeography 36: 1253–1269.
Christensen, K.I. & Hansen, H.V. 1998. SEM studies of epidermal patterns petals in Angiosperms. Opera Botanica 135: 1–91.
Contandriopoulos, J. 1984. Differentiation and evolution of the genus Campanula in the Mediterranean region. Pp. 141–156. In: W.F. Grant (ed.), Plant Biosystematics. Toronto: Academic Press.
Damboldt, J. 1978. Campanula. In: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Edinburgh, 581 pp.
De Candolle, A.L.P.P. 1830. Monographie des Campanulace´es. Paris: Veuve Desroy.
Dunbar, A. 1975. On pollen of Campanulaceae and related families with special reference to the surface ultra structure. I. Campanulaceae subfam. Campanuloideae. Botaniska Notiser 128: 73–101.
Eddie, W.M.M., Shulkina, M.T., Gaskin, J., Haberle, R.C. & Jansen, R.K. 2003. Phylogeny of Campanulaceae s.str. inferred from ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. Annals of the Missouri Botanical Garden 90:554–555.
Eshratifar, M., Attar, F. & Mahdigholi, K. 2011. Micro-morphological studies on nutlet and leaf in dumentum of genus Teucrium L. (Lamiaceae) in Iran. Turkish Journal of Botany 35: 25–35.
Ghahremaninejad, F. 2004. Value of trichome characteristics for the separation of bifurcating hairy Astragalus L. (Fabaceae) on the sectional level. Doga, Turkish Journal of Botany 28(1): 241–245.
Haberle, R.C., Dang, A., Lee, T., Pen˜ aflor, T.C., Cortes-Burns, H. Oestreich, A. Raubeson, L. Cellinese, N., Edwards, E.J., Kim, S.-T. Eddie, W.M.M. & Jansen, R.K. 2009. Taxonomic and biogeographic implications of a phylogenetic analysis of the Campanulaceae based on three chloroplast genes. Taxon 58: 715–734.
Hasan-Barani, M., Sharifnia, F., Nejadsattari, T. & Assadi, M. 2015. Study of micromorphology of perianth epidermal pattern species belonging to the genus Delphinium in Iran. Journal of Developmental Biology 4: 11–22.
Khansari, E., Zarre, SH., Alizadeh, K., Attar, F. & Aghabeigi, F. 2012. Pollen morphology of Campanula (Campanulaceae) and allied genera in Iran with special focus on its systematic implication. Flora 207: 203–211.
Kovacˇic´, S. 2004. The genus Campanula L. (Campanulaceae) in Croatia, circum-Adriatic and west Balkan region. Acta Botanic Croatica 63(2): 171–202.
Kovanda, M. 1970. Polyploidy and variation in the Campanula rotundifolia complex. Part 1 (General). Rozpravy Ceskoslovenske Akademie ved a Umeni 80: 1–95.
Lakusˇic´, D., Liber, Z., Nikolic´, T., Surina, B., Kovacˇic´, S., Bogdanovic´, S. & Stefanovic´, S. 2013. Molecular phylogeny of Campanula pyramidalis species complex (Campanulaceae) inferred from chloroplast and nuclear non-coding sequences and its taxonomic implications. Taxon 63: 505–524.
Lau, J.A. & Galloway, L.F. 2004. Effects of low-efficiency pollinators on plant fitness and floral trait evolution in Campanula americana (Campanulaceae). Oecologia141: 577–583.
Lammers, T.G. 2007. Campanulaceae. In: Kubitzki, K. (ed.), The Families and Genera of Vascular Plants. Berlin: Springer‐Verlag 8: 26–56.
Linnaeus, C. 1753. Species Plantarum, Vol. 2. Stockholm.
Mansion, G., Parolly, G., Crowl, A.A., Mavrodiev, E., Cellinese, N., Oganesian, M., Fraunhofer, K., Kamari, G., Phitos, D., Haberle, R., Akaydin, G., Ikinci, N., Raus, T. & Borsch, T. 2012. How to handle speciose clades? Mass taxon-sampling as a strategy towards illuminating the natural history of Campanula (Campanuloideae). PLoS One 7: 1–23.
Metcalfe, C.R. & Chalk L. 1950. Anatomy of the dicotyledons. Clarendon Press, Oxford.
Mirzadeh, S.S., Assadi, M. & Sheidai, M. 2015. Taxonomic implication of trichomes on pedicels and silicules in Allyssum L. (Brassicaceae) species in Iran. Iranian Journal of Botany 21(2): 133–141.
Myers, N., Mittermeier, R.A., Mittermeier, C.G., Da Fonseca, G.A. & Kent, J. 2000. Biodiversity hotspots for conservation priorities. Nature 403: 853–858.
Noroozi, M., Ghahremaninejad, F., Bogler, D., Witherspoon, J.M., Ryan, G., Miller, J.S., Riahi, M. & Cohen, J. 2021. Parsing a plethora of pollen: the role of pollen size and shape in the evolution of Boraginaceae. Cladistics 38(2): 204–226.
Osman, A.K. 2012. Trichome micromorphology of Egyptian Ballota (Lamiaceae) with emphasis on its systematic implication. Pakistan Journal of Botany 44(1): 33–46.
Park, J.-M., Kovacˇic´, S., Liber, Z., Eddie, W.M.M.
& Schneeweiss, G.M. 2006. Phylogeny and biogeography of isophyllous species of Campanula (Campanulaceae) in the Mediterranean area. Systematic Botany 31: 862–80.
Raven, P.H. 1975. The bases of angiosperm phylogeny: cytology. Annals of the Missouri Botanical Garden 62: 724–764.
Rechinger, K.H. & SchimannCzeika, H. 1965. Campanula L. Pp. 7–38. In: Rechinger, K.H. & Schimann Czeika, H. (eds), Flora Iranica, No. 13. Graz.
Roquet, C., Sa´ez, L., Aldasoro, J.J., Susanna, A., Alarco´n, M.L. & Garcia-Jacas, N. 2008. Natural delineation, molecular phylogeny and floral evolution in Campanula. Systematic Botany 33: 203–217.
Salmaki, Y., Zarre, S.H., Jamzad, Z. & Brauchler, C.H. 2009. Trichome micromorphology of Iranian Stachys (Lamiaceae) with emphasis on its systematic implication. Flora 204: 31–381.
Serposhan, F. 2014. Phylogenetic Study and Determination of the Taxonomic Rank of the Genus Hymenocrater (Lamiaceae, Nepetoideae). PhD Thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran.
Sharifnia, F.Z. & Behzadi Shakib, S. 2012. Epidermal petal pattern of 13 Iranian Rubus L. (Rosaceae) species. Annals of Biological Research 3(6): 2734–2740.
Shojaee, M., Sharifnia, F., Assadi, M. & Mehregan, I. 2020. Macro- and micromorphological and anatomical investigation of Iranian Anemone and Pulsatilla achene. Rostaniha 21(2): 154–173.
Verhoeven, R. & Venter, H. 1992. Pollen morphology of Geranium (Geraniaceae) in southern Africa. South African Journal of Botany 58(6): 440–447.
Thiers, B. 2022. Index Herbariorum: A global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden’s Virtual Herbarium. http://sweetgum.nybg.org/science/ih (Accessed: 25.07.2022).
Zeraatkar, A., Ghahremaninejad, F., Khosravi, A.R. & Assadi, M. 2022. Implications of glands and trichomes in the genus Matthiola W.T. Aiton (Anchonieae; Brassicaceae) in the Flora Iranica area. Adansonia 44(23): 303–320.