Carduus lanuginosus، گزارشی جدید از شمال‌غرب ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهش مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

در مطالعه نمونه‌های جمع‌آوری شده متعلق به تیره کاسنی از استان آذربایجان‌غربی (منطقه مرزی ایران و ترکیه)، نمونه‌ای جالب از جنسCarduus L.  مشاهده و تحت نامCarduus lanuginosus Willd.  نامگذاری گردید که برای نخستین بار از ایران گزارش می‌شود. گونه مذکور دارای مشخصات زیر بود: گیاهی چندساله، به ارتفاع تقریبا 50 سانتی‌متر، پوشیده از تارهای عنکبوتی؛ ساقه سراسر با بال‌های پیوسته، با یک کاپیتول تنها در انتهای انشعابات، با کرک‌های سفید خوابیده و متراکم (شبیه برگ)، سراسر برگی، با بال‌های سینوسی و لوب‌های منتهی به خارهای سه‌گوشه؛ برگ‌های ساقه‌ای شانه بخش عمیقا یا به اندازه نصف تا یک‌چهارم شکفته، تقریبا به ‌طول 15 و عرض 4 سانتی‌متر، انشعابات اول با سه تا چهار بخش مثلثی یا سرنیزه‌ای و لوب‌های خاردار به ‌شدت محکم، خارها به ‌طول 10-2 میلی‌متر، در هر دو سطح پوشیده از تارهای عنکبوتی متراکم؛ گل‌آذین دیهیم، با تعداد کمی کاپیتول بزرگ، منفرد؛ کاپیتول‌ها دارای تا 100 گل؛ دمگل‌آذین بدون خار یا خاردار؛ گریبان به ‌قطر 5/4-4 سانتی‌متر، با تارهای عنکبوتی متراکم، کروی فشرده، به‌ طول 3-2 سانتی‌متر، به ‌همراه خار؛ برگه‌های گریبانی تنک، سرنیزه‌ای-سوزنی، گسترده و منتهی به یک خار بلند درفشی مانند و به ‌رنگ ارغوانی، با یک رگه برجسته و مشخص؛ جام‌گل به طول تا 22 میلی‌متر، با پهنک متقارن، به‌ رنگ صورتی، تقریبا هم‌طول لوله؛ فندقه به ‌طول تقریبا 5 میلی‌متر؛ کاکل به ‌طول 17-16 میلی‌متر، صاف (شکل‌های 1 تا 3). شایان ذکر است، این گونه در شیب‌های ملایم سنگی و سنگریزه‌ای در مناطق مرتفع کوهستانی رویش دارد (شکل 4). نمونه بررسی شده: استان آذربایجان‌غربی، چالدران، سعدل، چخورکندی، 3030-2900 متر، 22/04/1394، امینی‌راد و بهرامی‌شاد (IRAN 75312).
 
 

کلیدواژه‌ها


Azizi, H., Sheidai, M. & Nouroozi, M. 2013. Palynological study of the genus Carduus L. (Asteraceae) in Iran. Iranian Journal of Botany 19: 211–220.
Davis, P.H. 1988. Carduus L. Pp. 420–438. In: Davis, P.H., Mill, R.R. & Tan, K. (eds), Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement 1), Vol. 5. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Häffner, E., Hellwig, F.H. 1999. Phylogeny of the tribe Cardueae (Compositae) with emphasis on the subtribe Carduinae: an analysis based on ITS sequence data. Willdenowia 29: 27–39.
Mozaffarian, V., Ghahremaninejad, F., Narimisa, S., Kazempour, Sh., Jafari, E., Lotfi, E. & Assadi, M. 2018. Asteraceae. Pp. 139–160. In: Assadi, M., Maassoumi, A.A. & Safavi, S.R. (eds), Flora of Iran, No. 144. Research Institute of Forests and Rangelands.
Özcan, K. 2021. Determination of biological activity of Carduus lanuginosus: an endemic plant in Turkey. International Journal of Environmental Health Research 31(1): 45–53.
Rechinger, K.H. 1979. Compositae-Cynareae III: Carduus L. Pp. 221–231. In: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica, Vol. 139A. Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz.
Susanna, A. & Garcia-Jacas, N. 2007. Tribe Cardueae. Pp. 123–146. In: Kadereit, J.W. & Jeffrey, C. (eds), The Families and Genera of Vascular Plants, Vol. 8. Springer Verlag, Berlin, Heidelberg and New York.
Susanna, A. & Garcia-Jacas, N. 2009. Cardueae (Carduoideae). Pp. 293–313. In: Funk, V.A., Susanna, A., Stuessy, T.F. & Bayer, R.J. (eds), Systematics, Evolution, and Biogeography of Compositae. Vienna, International Association for Plant Taxonomy.