ریزریخت‌شناسی برگ برخی از گونه‌های انتخابی جنس Artemisia  و کاربردهای آرایه‌شناختی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه زیست‌شناسی گیاهی و جانوری، دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه زیست‌شناسی گیاهی و جانوری، دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

4 استادیار گروه زیست‌شناسی گیاهی و جانوری، دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

 Artemisia از نظر ریخت‌شناسی یک جنس متنوع و گسترده از تیره کاسنیان (Asteraceae) است. این جنس بیش از 500 گونه دارد که 37 گونه از آن در ایران گزارش شده و پراکندگی گسترده‌ این جنس در مناطق بیابانی ایران، آن را یکی از عناصر اصلی منطقه ایرانو-تورانی ساخته است. در این مطالعه، هشت گونه Artemisia از مناطق مختلف استان اصفهان با استفاده از روش‌های میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و میکروسکوپ نوری (LM) و براساس ویژگی‌های کمّی و کیفی سلول‌های اپیدرمی برگ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شکل سلول‌های اپیدرمی از نوع چندضلعی تا نامنظم متفاوت بوده و شکل آن در حاشیه سلول به صورت  موج‌دار تا صاف است. این مطالعه، سه نوع مختلف روزنه anemocytic، anisocytic  وparacytic  را در هر دو سطح رویی و زیرین برگ‌های گونه‌های  Artemisiaمشخص نمود. شش نوع کرک غده‌ای و غیرغده‌ای شامل رأسی (capitate)، سپری­شکل (peltate)، قلابی ­شکل (aduncate)، پوششی (xc)، مخروطی­ شکل (conical) و نیش‌دار (stinging) در این گونه ­ها مشاهده شد. در نهایت، با وجود این که تنوع ویژگی‌های ریزریخت­ شناسی برگ در بین گونه ­ها برای شناسایی گونه‌های این جنس مفید بود، اما برای طبقه‌بندی قابل اتکاء و دقیق‌تر، نیاز به ادغام داده‌های ریزریخت‌شناسی با سایر اطلاعات است.
 
 

کلیدواژه‌ها


Azarnivand, H. 2004. Study of Botanical and Ecological of A. sieberi and A. aucheri in the Southern Slope of Alborz. PhD Thesis. Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran (In Persian).
Bahadur, S., Ahmad, M., Zafar, M., Sultana, S., Begum, N., Ashfaq, S. & Ayaz, A. 2019. Palyno‐anatomical studies of monocot taxa and its taxonomic implications using light and scanning electron microscopy. Microscopy Research and Technique 82(4): 373–393.
Bano, A., Ahmad, M., Zafar, M., Sultana, S. & Khan, M.A. 2015. Comparative foliar micro-morphological studies of some species of Asteraceae from alpine zone of Deosai Plateau, Western Himalayas. Animal and Plant Sciences 25: 422–430.
Emami, S.A., Rabe, S. Z. T., Ahi, A. & Mahmoudi, M. 2012. Inhibitory activity of eleven Artemisia species from Iran against Leishmania major parasites. Iranian Journal of Basic Medical Sciences 15(2): 788–810.‏
Ferreira, J.F.S. & Janick, J. 1995.  Floral morphology of Artemisia annua with special reference to trichomes. International Journal of Plant Sciences 156: 807–815.
Ghafoor, A. 2002. Flora of Pakistan, Asteraceae (I)- Anthemideae. Pp. 93–161. In: Ali & Qaiser (eds), Flora of Pakistan. Missouri Botanical Garden, St. Louis, Missouri. U.S.A.
Ghahreman, A., Nourbakhsh, N., Mehdi, G. K. & Attar, F. 2007. Pollen morphology of Artemisia L. (Asteraceae) in Iran. ‏Iranian Journal of Botany 13(1): 22–29.
Gurcharan. S.S. 2004. Plant Systematics: An Integrated Approach. Science Publishers. Enfield.
Haghighi, A.R., Belduz, A.O., Vahed, M.M., Coskuncelebi, K. & Terzioglu, S. 2014. Phylogenetic relationships among Artemisia species based on nuclear ITS and chloroplast psbA-trnH DNA markers. Biologia 69(7): 834–839.
Hayat, M.Q. 2011. Multiple Approaches for Taxonomic Study of Selected Artemisia L. Species from Pakistan. PhD Thesis, Quaid-i-Azam University, Islamabad, Pakistan.
Hayat, M.Q., Ashraf, M., Khan, M.A., Yasmin, G., Shaheen, N. & Jabeen, S. 2009. Diversity of foliar trichomes and their systematic implications in the genus Artemisia (Asteraceae). International Journal of Agricultural and Biology 11(5): 542–546.
Hayat, M.Q., Ashraf, M., Khan, M.A., Yasmin, G., Shaheen, N. & Jabeen, S. 2009. Phylogenetic relationships in Artemisia spp. (Asteraceae) based on distribution of foliar trichomes. International Journal of Agriculture and Biology 11: 553–558.‏
Hayat, M.Q., Khan, M.A., Ashraf, M. & Jabeen, S. 2009. Ethnobotany of the genus Artemisia L. (Asteraceae) in Pakistan. ‏ Ethnobotany Research and Applications 7: 147–162.
Hayat, M.Q., Ashraf, M., Khan, M.A., Yasmin, G., Shaheen. N. & Jabeen. S. 2010. Palynological study of the genus Artemisia (Asteraceae) and its systematic Implications. Pakistan Journal of Botany 42: 751‒763.
Hussain, A., Hayat, M.Q., Sahreen, S. & Bokhari, S.A.I. 2019. Unveiling the foliar epidermal anatomical characteristics of genus Artemisia (Asteraceae) from northeast (Gilgit-Baltistan), Pakistan. International Journal of Agriculture and Biology 21(3): 630–638.‏
Janackovic, P., Gavrilovic, M., Rancic, D., Dajic-Stevanovic, Z., Giweli, A.A. & Marin, P.D. 2019. Comparative anatomical investigation of five Artemisia L. (Anthemideae, Asteraceae) species in view of taxonomy. Brazilian Journal of Botany 42(1): 135–147.‏
Janackovic, P., Gavrilovic, M., Rancic, D., Stesevic, D., Dajic-Stevanovic, Z. & Marin, P.D. 2021. Anatomical traits of Artemisia umbelliformis subsp. eriantha (Asteraceae) alpine glacial relict from Mt. Durmitor (Montenegro). Botanica Serbica 45(1): 23–40.
Karbalaie, Z., Balali, Gh. R., Akhavan Roofigar, A. & Bagheri, A. 2021. A numerical taxonomic study of the genus Artemisia L. (Asteraceae) in Isfahan Province. Journal of Taxonomy and Biosystematics 47: 1–14 (In Persian).
Kelsey, R.G. 1984. Glandular trichomes: A helpful taxonomic character for Artemisia nova (black sagebrush). Journal of Range Management 37: 370–372.
Kumar, V.A. & Murugan, K. 2015. Taxonomic implications with special references to stomatal variations in Solanum species using light and scanning electron microscope. International Journal of Applied Biology and Pharmaceutical Technology 6(2): 113–125.‏
Li, M., Gao, X.X., Gao, Z. J. & Wang, Q. 2010. A primary study on allelopathy of Artemisia vulgaris. Acta Prataculturae Sinica 19(6): 114–119.
Ling, Y.R., Humphries, C.J. & Shultz, L. 2006. Flora of China, Vol.  20 (Asteraceae), Editorial Committee (eds). Science Press and Missouri Botanical Garden Press.
Lodari, C., Hattori, K. & Futsuhara, Y. 1989. Morphological difference on leaf surface and pollen grain in genus Artemisia. Japanese Journal of Breeding 39: 9‒14.
Mahboubi, M. & Farzin, N. 2009. Antimicrobial activity of Artemisia sieberi essential oil from central Iran. Iranian Journal of Microbiology 1(2): 43–48.‏
Metcalfe, C. R., & Chalk, L. 1988. Systematic Anatomy of Leaf and Stem, With a Brief History of the Subject, Vol. 1. Oxford University Press, USA.
Metcalfe, C.R. & Chalk, L. 1950. Anatomy of the Dicotyledons, Vol. I. Calerendon Press, Oxford.
Mirhaji, T., Jalili, A., Jafari, M., Akbarzadeh, M. & Farzaneh, Z. 2001. Ecological comparison of Artemisia species in Semnan province. Pajouhesh-va-Sazandegi 52: 95–102 (In Persian).
Mojarab, M., Emami, S.A. & Hassanzadeh-Khayyat, M. 2009. Antioxidant activity of methanol extracts of different species of Artemisia from Iran. Pharmacology online 2: 797–807.‏
Mozaffarian, V. 1998. A Dictionary of Iranian Plant Names, Farhang Moaser Publishing, Tehran.
Mozaffarian, V. 2008. Compositae: Anthemideae and Echinopeae, In: Assadi et al. (eds), Flora of Iran, No. 59. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran.
Naghavi, M.R., Alaeimoghadam, F. & Ghafoori, H. 2014. Artemisia species from Iran as valuable resources for medicinal uses. World Academy of Science, Engineering and Technology 11: 1058–1064.
Naseri, H.R. 2004. Botanical and Ecological Studies of the Species of Artemisia L. in East Azarbaiejan Province, MSc Thesis, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran (In Persian).
Nourbakhsh, S.N., Ghahreman, A., Attar, F. & Mahdigholi, K. 2008. Leaf anatomy of Artemisia (Asteraceae) in Iran and its taxonomic implications. Iranian Journal of Botany 14(1): 54–69.
Pellicer, J., Garnatje, T. & Valles, J. 2011. Artemisia (Asteraceae): Understanding its evolution using cytogenetic and molecular systematic tools, with emphasis on subgenus Dracunculus.‏ Recent Advances in Pharmaceutical Sciences‏ 9: 199–222.
Podlech, D. 1986. Compositae, Anthemideae, In: K.H. Rechinger (ed.), Flora Iranica, Vol. 158. Verlagsanstalt Graz-Austria.
Rabie, M.A, Jalili, A. & Zarrinkamar, F. 2006. Anatomical characteristics of five Artemisia species in the North of Iran. Pajouhesh-va-Sazandegi 70: 79‒87.
Saedi, K., Azarnivand, H., Abbas, R.A. & Hamzeh, B. 2009. Anatomical studies of eight populations of Artemisia spp. in Western Azarbaijan, Iran. Iranian Journal of Range and Desert Research 15(4): 464‒474.
Srilakshmi, P. & Naidu, K.C. 2014. A study on foliar epidermal features in Artimisia, Chrysanthemum and Cosmos of the family Asteraceae. International Journal of Advances in Pharmacy, Biology and Chemistry 3(1): 164–166.‏
Stenglein, S.A., Arambarri, A.M., Sevillano, M.D.C.M. & Balatti, P.A. 2005. Leaf epidermal characters related with plant's passive resistance to pathogens vary among accessions of wild beans Phaseolus vulgaris var. aborigineus (Leguminosae-Phaseoleae). Flora200(3): 285–295.‏
Tan, R.X., Zheng, W.F. & Tang, H.Q. 1998. Biologically active substances from the genus Artemisia. Planta Medica 64(04): 295–302.‏
Valles, J. & McArthur, E.D. 2001. Artemisia Systematics and Phylogeny: Cytogenetic and Molecular Insights. USDA Forest Service Proceedings RMRS 21: 67–73.
Wu, T., Wang, Y. & Guo, D. 2012. Investigation of glandular trichome proteins in Artemisia annua L. using comparative proteomics. ‏Plos One 7(8): 1–10.