مطالعه بیوسیستماتیک خزه‌های جنس Plagiomnium در شمال ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، سیستماتیک گیاهی و بوم‌شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار گروه علوم گیاهی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استادیار پژوهش مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، باغ گیاه‌شناسی نوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 استاد گروه خاک‌شناسی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

جنس Plagiomnium از تیره Mniaceae شامل حدود 34 گونه در جهان است که هفت گونه آن عمدتا در نواحی جنگلی شمال ایران پراکنش دارند. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه بیوسیستماتیک با روش‌‌های تاکسونومی عددی و گرده‌شناسی جنس Plagiomnium در رویشگاه‌های منطقه هیرکانی در محدوده سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان است. پس از جمع‌آوری، نمونه‌ها از رویشگاه‌های طبیعی به آزمایشگاه منتقل شده و مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، 38 صفت کمّی و کیفی ریخت‌شناسی مربوط به سه گونه‌ خزه مورد مطالعه برای بررسی‌های تاکسونومی عددی در نظر گرفته شد که پس از اندازه‌گیری و کددهی صفات، مورد آنالیز قرار گرفتند. همچنین، با بررسی هاگ‌های گونه‌های این جنس، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره، مشخص گردید که هاگ‌ها کروی، دارای گرانول در سطح اگزین و تزیینات سطح اگزین از نوع جوانه‌ای بود. با استفاده از آنالیزهای آماری تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه‌های اصلی، روابط بین گونه‌های جنس Plagiomnium مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که نتایج حاصل از مطالعات تاکسونومی عددی و گرده‌شناسی می‌تواند گونه‌های جنس Plagiomnium را
به خوبی از هم تفکیک نماید.
 

کلیدواژه‌ها


Akhani, H. & Kürschner, H. 2004. An annotated and updated checklist of the Iranian bryoflora. Cryptogamie, Bryologie 25(4): 315–347.
Brubaker, L.B., Anderson, P.M., Murray, B.M. & Koon, D. 1998. A palynological investigation of true-moss (Bryidae) spores: Morphology and occurrence in modern and late quaternary lake sediments of Alaska. Canadian Journal of Botany 76(12): 2145–2157.
Cano, M.J., Werner, O. & Guerra, J. 2005. A morphometric and molecular study in Tortula subulata complex (Pottiaceae, Bryophyta). Botanical Journal of the Linnean Society 149(3): 333–350.
Clarke, G.C.S. 1979. Spore Morphology and Bryophyte Systematics. Pp. 231–250. In: G.C.S. Clarke & G.J. Duckett (eds). Bryophyte Systematics, Systematics Association Vol. 14. Academic Press, London.
Harris, E.S. 2008. Ethnobryology: traditional uses and folk classification of bryophytes. The Bryologist 111(2): 169–218.
Ignatov, M.S. & Spirina, U.N. 2012. Morphogenesis of proximal branch leaves in mosses. Russian Journal of Developmental Biology 43(3): 148–156.
Khoshravesh, R. & Osaloo, S.K. 2007. Spore morphology of certain mosses of northern Tehran, Iran: taxonomical and ecological implications. The Iranian Journal of Botany 13(2): 150–159.
Koponen, T. 1968. Generic revision of Mniaceae Mitt. (Bryophyta). Annales Botanici Fennici 5: 117–151.
Kürschner, H. & Frey, W. 2011. Liverworts, Mosses and Hornworts of Southwest Asia (Marchantiophyta, Bryophyta, Anthocerotophyta). Freie Universität Berlin. 240 pp.
Koponen, T. 1974. A guide to the Mniaceae in Canada. Lindbergia 160–184.
Nyholm, E. 1975. Illustrated Moss Flora of Fennoscandia. II. Musci. Swedish: Swedish Natural Science Research Council.
Ochyra, R., Bednarek-Ochyra, H. & Plášek, V. 2017. Proposal to conserve the name Plagiomnium against Orthomnion and Orthomniopsis (Bryophyta: Mniaceae). Taxon 66(5): 1218–1220.
Potoglu Erkara, I. & Sabaroglu, F. 2007. Spore morphology of some Brachytheciaceae Schimp. species (Bryophyta) from Turkey. Nordic Journal of Botany 25(3–4): 194–198.
Proctor, M.C.F. & Yeo, P. 1973. The Pollination of Flowers. Collins, London.
Sorsa, P. & Koponen, T. 1973. Spore morphology of Mniaceae Mitt. (Bryophyta) and its taxonomic significance. Annales Botanici Fennici 10(3): 187–200.
Zare, H., Akbarinia, M., Hedenäs, L. & Maassumi, A.A. 2011. Eighteen mosses from the Hyrcanian forest region new to Iran. Journal of Bryology 33(1): 62–65.
Zare, H., Hedenäs, L., Akbarinia, M. & Amini, T. 2017. The Importance of Moss Biodiversity Conservation in Iran. Iran Nature 2(4): 56–69 (In Persian).