بررسی سیستماتیک تشریح چوب برخی گونه‌های تیره راش با تفسیر اکولوژیک

نوع مقاله : سیستماتیک و تنوع زیستی گیاهان

نویسنده

استادیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

گونه‌های تیره راش از عناصر اصلی جنگل‌های پهن‌برگ شمال ایران می‌باشند. اندازه بزرگ و ارزش تجاری چوب درختان آن باعث شده تا از نظر اقتصادی، استفاده از الوار این گیاهان مورد توجه قرار گیرد. علیرغم اهمیت اقتصادی، بررسی اجمالی در مورد مطالعه سیستماتیک تیره نشان داده که تفاسیر متفاوتی از محققان مختلف در مورد گونه‌های تیره راش به علت تنوع زیاد ریخت‌شناسی و وجود دورگه‌های احتمالی، وجود دارد. لذا هدف از این مطالعه، بررسی صفات خاص چوب گونه‌های تیره مذکور و تفسیر ارتباطات تاکسونومیکی و اکولوژیکی بین گونه‌های موجود در ایران است. به این منظور، تعداد 18 صفت کمی و کیفی از چوب آن‌ها بررسی گردید و تحلیل خوشه‌ای براساس فاصله اقلیدسی و رسته‌بندی مبتنی بر ساختار کواریانس صفات انجام شد. نتایج تحلیل رسته‌بندی با تحلیل خوشه‌ای منطبق بود. نتایج این تحقیق نشان داد صفات تشریحی چوب مانند شکل، اندازه عناصر آوندی، فیبر، تراکئید، دوایر سالیانه رشد، تخلخل و آرایش آوندی و گروه‌بندی آوندها، نوع حاشیه و دهانه آوندها و آرایش پیت‌های آوندی و شکل آن‌ها و همچنین تراکم چوب از گونه‌ای به گونه دیگر متفاوت بود. این یافته‌ها ضمن قابل استفاده بودن برای شناسایی گونه­ها، نشان داد تفاوت و یا شباهت‌های بین گونه‌ها به محیط اکولوژیکی و شرایط رویشگاه آن‌ها بستگی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Bayramzadeh, V., Attarod, P., Ahmadi, M.T., Rezaee Amruabadi1, S.H. & Kubo, T. 2011. Does the climate of the origin control anatomical characteristics of the vessel elements as well as different foliar traits in Fagus crenata? Journal of Forest Science 57(9): 377–383.
Carlquist, S. 2001. Comparative Wood Anatomy - Systematic, Ecological, and Evolutionary Aspects of  icotyledon wood. 2nd Edition, Springer Verlag, Berlin, 449 pp.
Coutinho, J.P., Carvalho, A. & Lima-Brito, J. 2015. Taxonomic and ecological discrimination of agaceaespecies based on internal transcribed spacer polymerase chain reaction-restriction fragment length polymorphism. Annals of Botany 7(1): 1–13.
Davis, J.C. 1982. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh at the University Press. Vol. 7, 558 pp.
Deng, M., Song, Y., Li, Q., Coombes, A. & Li, Q. 2015. Clarification of the identity of Quercus patkoiensis and Q. semiserratoides (Fagaceae) using leaf epidermal features. Plant Systematic Evolution 301: 849–860.
Deng, M., Jiang, X.L., Song, Y.G., Coombes, A., Yang, X.R., Xiong, Y.S. & Li, Q.S. 2017. Leaf epidermal features of Quercus Group Ilex (Fagaceae) and their application to species identification. Review of  aleobotany and Palynology 237: 10–36.
Foroozan, Z., Pourtahmasi, K. & Bräuning, A. 2018. Climatic signals in stable carbon isotope ratios of Juniper and Oak tree rings from northern Iran. Global and Planetary Change 165: 90–99.
Franklin, G.L. 1945. Preparation of thin sections of synthetic resins and wood-resin composites, and a new macerating method for wood. Nature 155: 51–59.
Fujii, T. 1993. Application of a resin casting method to wood anatomy of some Japanese Fagaceae species. IAWA Journal 14(3): 273–288.
Hacke, U.G., Sperry, J.S., Pockman, W.T., Davis, S.D. & Mc Culloh, K.A. 2001. Trends in wood density and structure are linked to prevention of xylem implosion by negative pressure. Oecologia 126: 457–461.
Hammer, O., Harper, D.A.T. & Ryan, P.D. 2001. PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Palaeontologia Electronica, 49 pp.
Jacobsen, A.L. & Ewers, F.W. 2005. Do xylem fibers affect vessel cavitation resistance? Plant Physiology 139: 546–556.
Johnson, P.S., Shifley, S.R. & Rogers, R., 2002. The Ecology and Silviculture of Oaks. CABI Publishing,  Wallingford, Oxfordshire, 503 pp.
Lens, F., Sperry, J.S., Christman, M.A., Choat, B., Rabaey, D. & Jansen S. 2011. Testing hypotheses that link wood anatomy to cavitation resistance and hydraulic conductivity in the genus Acer. New Phytologist 190: 709–723.
Menitsky, G.L. 1971. Fagaceae, pp. 1–20. In: Rechinger, K.H. (ed.), Fl. Iranica, Vol. 77. Akademische Druck, University of Verlagsanstalt Graze, Austria.
Metcalfe, C.R. & Chalk, L.1972. Anatomy of the dicotyledons, Vol. 2. Clarendon Press, Oxford.
Olfat, A.M. & Pourtahmasi, K. 2010. Anatomical characters in three oak species (Q. libani, Q. brantii and Q. infectoria) from Iranian Zagros mountains. Australian Journal of Basic and Applied Sciences 4(8): 3230–3237.
Peng, Y.S., Chen, L. & Li, J.Q. 2007. Study on numerical taxonomy of Quercus L. (Fagaceae) in China.Journal of Wuhan Botanical Research25: 149–157.
Rasband, W.S. 1997–2019. ImageJ. National
Institutes of Health. Available online at: http://rsb.info.nih.gov/ij.
Russell, M.J., Hall, A.J., Boyce, A.J. & Fallick, A.E. 2005. 100th Anniversary Special Paper: On Hydrothermal Convection Systems and the Emergence of Life. Economic Geology 100(3): 419–438.
Sabeti, H. 1994. Forests, Trees and Shrubs of Iran. Tehran University Publication, Tehran, 810 pp.
Sauquet, H., Ho, S.Y., Gandolfo, M.A., Jordan, G.J., Wilf, P., Cantrill, D.J., Bayly, M.J., Bromham, L., Brown, G.K. & Carpenter, R.J. 2012. Testing the impact of calibration on molecular divergence times using a fossil-rich group: the case of Nothofagus (Fagales). Systematic Biology 61: 289–313.
Steege, H.T. & Hammond, D.S. 2001. Character convergence, diversity, and disturbance in
tropical rain forest in Guyana. Ecology 82(11): 3197–3212.
Taheri Abkenar, K., Soltani, H. & Razavi, S.M. 2012. Study of beech (Fagus orientalis Lipsky) trees morphology of according to elevation in Guilan province (Hyrcaian forests), Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences 4–5: 207–212. Available online at: www.ijagcs.com.
Varshoie Tabrizie, A., Parsa Pajouh, D. & Sheikholeslami, A. 1996. The effects of site conditions on wood biometric coefficients in Iranian beech (Fagus orientalis Lipsky). Journal of Agricultural Sciences 12(3): 677–684.
Williamson, G.B. & Wiemann, M.C. 2010. Measuring wood specific gravity…correctly. American Journal Botany 97(3): 519–524.
Yilmaz, M., Serdar, B., Altun, L. & Usta, A. 2008. Relationships between environmental variables and wood anatomy of Quercus pontica C. Koch (Fagaceae). Fresenius EnvironmentalBulletin 17: 902–910.
Ziaco, E., Biondi, F., Rossi, S. & Deslauriers, A. 2014. Climatic influences on wood anatomy and tree-ring features of Great Basin conifers at a new mountain observatory. Applications in Plant Sciences (online publication).
Zoghi, Z., Azadfar, D. & Khazaeian, A. 2013 Study of altitude and selection on fiber biometry properties of Fagus orientalis Lipsky. Bioscience 5(1): 30–34.