بررسی گرده‌شناسی جنس Gypsophila در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش بخش تحقیقات رستنی‌ها، مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران (a.falatoury@gmail.com)

2 استاد گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استاد پژوهش بخش گیاه‌شناسی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

جنس Gypsophila با حدود 150 گونه، چهارمین جنس بزرگ تیره میخکیان و دومین جنس طایفه کاریوفیله در جهان است. ایران با داشتن 38 گونه، دومین مرکز تنوع عمده پراکنش این جنس در جهان محسوب می‌شود. مطالعات گرده‌شناسی برای نخستین بار در ایران در  مورد 40 آرایه از این جنس انجام شد. اگرچه این صفات بخش‌بندی براساس صفات ریختی را حمایت نمی‌کنند، ولی از این خصوصیات می‌توان در تفکیک بعضی آرایه‌های نزدیک استفاده کرد. دانه‌های گرده آرایه‌های این جنس تکی، فاقد قطبین متمایز، پرمنفذ )12 منفذ( هستند و شکل چندوجهی با گوشه‌های گرد، آنولوس، دریچه و جبه با تزیینات microechinate-microporateدارند. اندازه دانه‌های گرده (7/20-32 میکرومتر)، قطر دریچه (6/1-6 میکرومتر)، فاصله بین منافذ (3/2-7 میکرومتر) و ضخامت دریچه در آرایه‌های مختلف متفاوت است. بزرگ‌ترین دانه‌های گرده متعلق به دو آرایهG. pilosa var. pilosa و G. platyphylla است. کوچک‌ترین دانه گرده مربوط به آرایه G. antoninae است. کوچک‌ترین منافذ و در نتیجه کمترین قطر دریچه در G. acantholimoides دیده می‌شود و بزرگ‌ترین و قطورترین دریچه متعلق به G. virgata می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


Armağan, M. 2016. Gypsophila munzurensis (Caryophyllaceae), a new species from Tunceli (Turkey). Phytotaxa 275(2): 175–180.
Armağan, M., Özgökçe, F. & Çelik, A. 2017. Notes on the genus Gypsophila (Caryophyllaceae) in Turkey, with a description of G. guvengorkii sp. nov. Phytotaxa 295(3): 271–279.
Ataşlar, E. & Ocak, A. 2005. Gypsophila osmangaziensis (Caryophyllaceae), a new species from Central Anatolia, Turkey. Annales BotaniciFennici42: 57–60.
Ataşlar, E. 2000. Gypsophila L.  In: Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. & Başer, K. H. C. (eds.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Suppl. 2, 11: 49–50. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Ataşlar, E., Potoğlu Erkara, I. & Tokur, S. 2009. Pollen morphology of some Gypsophila L. (Caryophyllaceae) species and its taxonomic value. Turkish Journal of Botany 33: 335–351. 
Barkoudah, Y.I. 1962. A Revision of Gypsophila, Bolanthus, Ankyropetalum and Phryna. Wentia 9: 1–203.
Boissier, E. 1867. Flora orientalis, Vol. 1. H. Georg, Genève, 1017 pp.
Budak, Ü. 2012. Gypsophila yusufeliensis (Caryophyllaceae), a new species from Turkey. Annales Botanici Fennici49: 425–427.
Chanda, S. 1962. On the pollen morphology of some Scandinavian Caryophyllaceae. Grana Palynologica 3: 67–89.
Davis, P.H., Mill, R.R. & Tan, K. 1988. Gypsophila L. & Silene L. In: Davis, P.H., Mill, R.R. & Tan, K. (eds), Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Suppl. 1), Vol. 10 73–81. Edinburgh University Press, Edinburgh, pp. 73–81.
El Naggar, S.M. 2004. The seed coat and pollen morphology of Gypsophila pilosa (Caryophyllaceae). Flora Mediterran 14: 109–114.
Ghahremaninejad, F. & Nejad Falatoury, A. 2016. An update on the flora of Iran: Iranian angiosperm orders and families in accordance with APG IV. – Nova Biologica Reperta 3(1): 80-107.
Hamzaoğlu, E. 2012. A new species of Gypsophila and a new name for Silene (Caryophyllaceae) from Turkey. Turkish Journal of Botany36: 135–139.
Huber-Morath, A. 1967. Gypsophila L. In: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 2:
149–171. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
Keshavarzi, M., Mahdavinejad, M., Sheidai, M. & Gholipour, A. 2015. Seed and pollen morphology of some Silene species in Iran. Phytologia Balcanica 21(1): 7–12.
Koç, M. 2013. Gypsophila torulensis (Caryophyllaceae), a new species from Turkey. Annales BotaniciFennici50: 149–150.
Linnaeus, C. 1753. Species Plantarum, Vol. 1. Laurentii Salvii, Stockholm, 560 pp.
Mahmoudi Shamsabad, M., Ejtehadi, H., Vaezi, J. & Memariani, F. 2013. Anatomical and Pollen Characters in Acanthophyllum C.A.Mey. (Caryophyllaceae) from northeast of Iran. The Iranian Journal of Botany 19(1): 107–118.
Moore, P.D., Webb, J.A. & Collinson, M.E. 1991. Pollen analysis. Oxford Blackwell Scientific Publications, London: 110–112.
Mostafavi, G. & Mehregan, I. 2014. Pollen micro-morphology of the Minuartia species (Caryophyllaceae) in Iran. International Journal of Modern Botany 4(1): 8–21.
Mozaffarian, V. 1991. New species and new plant records from Iran. The Iranian Journal of Botany 5(1): 29–39.
Mozaffarian, V. 2008. Four new plant species from Ilam province, Iran. The Iranian Journal of Botany 14(2): 87–94.
Negaresh, K.  & Khoshroo, S.M.R. 2016. Gypsophila mozaffarianii, nom. nov. (Caryophyllaceae). Annales Botanici Fennici 53(1–2): 14.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2015a. A new species of Gypsophila (Caryophyllaceae) from Iran. Phytotaxa 222(4): 276–282.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2015b. Taxonomic significance of indumentum in the genus Gypsophila L. (Caryophyllaceae). Nova Biologica Reperta 2: 91–102.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016a. Gypsophila yazdiana (Caryophyllaceae), a new species from Iran. Novon 24(4): 347–351.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016b. Gypsophila pseudopallida, a new species, and Gypsophila transcaucasica a new record of sect. Paniculaeformes from the North West of Iran. Phyton Annales Rei Botanicae 56(1): 1–13.
Nejad Falatoury, A., Assadi, M. & Ghahremaninejad, F. 2016c. New species and new synonymy in the genus Gypsophila L. subgenus Pseudosaponaria Williams (Caryophyllaceae). Adansonia 38(2): 257–265.
Pakravan, M. 2016. Palynological study of the genus Consolida (Ranunculaceae) in Iran. Nova Biologica Reperta 3(2): 177–183.
Punt, W. & Hoen, P.P. 1995. The northwest European pollen flora, Caryophyllaceae, Review of paleobotany and palynology: 83–272. University of Utrecht the Netherlands.
Radford, A. 1974. In: Vascular plant systematic. Harper & Row, Publishers, Pp. 891.
Ranjbar, M., Pakatchi, A. & Radjabian, T. 2015. Pollen morphology study of Salvia sect. Plethiosphace and sect. Hemisphace (Lamiaceae) in Iran. Nova Biologica Reperta 1(2): 16–28.
Rechinger, K.H. 1988. Gypsophila. In: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica. Lfg. 163: 206–246. Akad. Druck- und Verlagsanstalt, Graz.
Schischkin, B.K. 1936. Gypsophila L. In: Komarov, V.L. (ed.) Flora of the U.S.S.R.6: 556–591. Izdatel'stvo Akademii Nauk SSSR, Moskva, Leningrad.
Yıldırımlı, Ş. 2012. Nine new species from Kaz dağları, Munzur dağları, Bolkar dağları and Karçal dağları, Turkey. Ot Sistematik Botanik Dergisi 19: 1–34.
Yıldız, K. 2001. Pollen morphology of Caryophyllaceae species from Turkey. Pakistan Journal of Botany 33(4): 329–355.