نخستین گزارش رسمی گونه بیگانه Bidens subalternans، برای فلور ایران

اسماعیلی, ابوذر; اویسی, مصطفی; مظفریان, ولی‌اله; علیزاده, حسن

doi:10.22092/bot.j.iran.2025.370154.1425

نخستین گزارش رسمی گونه بیگانه Bidens subalternans، برای فلور ایران

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : سیستماتیک و تنوع زیستی گیاهان

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری رشته علوم علف‌های‌هرز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ استاد بازنشسته سیستماتیک گیاهی بخش تحقیقات گیاه‌شناسی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

⁴ استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22092/bot.j.iran.2025.370154.1425

چکیده

در مقاله حاضر، گونه بیگانه و جدیدی تحت نام Bidens subalternans، برای نخستین بار در باغ‌های مرودشت و اقلید واقع در استان فارس مشاهده شد. این گونه بومی آمریکای جنوبی بوده و ورود آن به ایران به احتمال زیاد از طریق حمل و نقل بین‌المللی کالاها، محصولات کشاورزی یا چسبیدن میوه‌های خاردار به لباس یا وسایل شخصی انسان (احتمالا از کشور چین یا اروپا) صورت گرفته است. این انتقال ممکن است نخست به جنوب ایران و سپس از طریق جابجایی میوه به سایر نقاط کشور به ویژه استان‌های شمالی نیز انجام شده باشد. نمونه‌هایی از این گیاه در مرحله بلوغ، به همراه کپه و میوه از مکان‌های رویش در سال 1404 جمع‌آوری شد. شناسایی گونه براساس مطالعات ریخت‌شناسی دقیق و با استفاده از کلیدهای معتبر تاکسونومیکی در فلور اروپا انجام پذیرفت. گونه مذکور شباهت ریخت‌شناسی قابل توجهی به B. bipinnata که پیش‌تر حضور آن در ایران گزارش شده بود دارد، اما عمدتا از طریق شکل برگ‌ها، تعداد و زاویه زایده‌های روی میوه و ویژگی‌های کپه‌ها قابل تفکیک است. رویشگاه فعلی این گونه در ایران محدود به باغ‌ها، به ویژه باغ‌های انار، به عنوان علف‌هرز است. نتایج بررسی مراحل فنولوژیکی این گونه در زیستگاه‌های باغی نشان داد که چرخه زندگی این گیاه در باغ‌های انار از جوانه‌زنی در اردیبهشت تا خرداد ماه شروع و مراحل گل‌دهی و تولید میوه عمدتا طی فصل تابستان انجام می‌شود. انجام مطالعات بیشتر برای تعیین دقیق محدوده پراکنش و ارزیابی خطرات بوم شناختی آن پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها